موقعیت طبیعی

استان همدان در گستره اي به مساحت 19493 كيلومتر مربع ، در غرب ايران بين 33 درجه و59 دقيقه تا 35درجه و48دقيقه عرض شمالي و47درجه و34دقيقه تا 49درجه و36دقيقه طول شرقي از نصف النهار گیرينويچ قرارگرفته است .
اين استان از شمال به استانهاي زنجان و قزوين ،از جنوب به استان لرستان ،از شرق به استان مركزي واز غرب به استان كرمانشاه وقسمتي از استان كردستان محدود است .

ناهمواري ها
ناهمواري هاي استان در طي دوران زمين شناسي دچار تغييرات زيادي شده است .يكي از عوامل تغيير شكل ناهمواري هاي استان ،آبهاي روان در برخي مناطق با تخريب ارتفاعات وانباشتن مواد درچاله ها ،سبب كاهش ارتفاع كوه ها وپيدايش دشت هاي متعددي شده اند . در برخي مناطق نيز ،شدت عمل آب هاي روان به اندازه اي بوده كه شكل ناهمواري ها را معكوس كرده است ،مثلاً كوه به دره تبديل شده يا دره ي عميق دوره هاي گذشته ،اكنون به صورت كوه در آمده است . كوه خان گرمز در غرب تويسركان نمونه اي جالب از اين پديده است.

ارتفاعات
ارتفاعات استان عموماً جهت شمال غربي ـ جنوب شرقي دارند وبه طور كلي در شمال ، مركز وجنوب استان قرارگرفته اند . هر يك از اين ارتفاعات ،شامل بخشي از كوههاي مختلف ايران است .
ارتفاعات شمالي - ارتفاعات مياني .( قله ي الوند با ارتفاع 3574 متر از سطح دريا در اين سلسله کوه ها قراردارد)- ارتفاعات جنوبي-  كوه هاي پراكنده  

دشت هادشت هاي استان از نظر نحوه ي پيدايش به دودسته تراکمی و فرسایشی تقسیم می شوند.

آب وهوا
آب وهواي استان به طوركلي تحت تاثير عرض جغرافيايي ، ارتفاع ، مكان ،امتداد كوه ها و فاصله از درياست جابه جايي توده هاي هوا  در تعيين نوع آب وهواي هرمنطقه نقش مهمي دارد . توده هاي هوايي كه استان را تحت تاثير قرار مي دهند عبارتند از :
توده هاي شمالي:اين توده هوا در ماه هاي سرد سال از عرض هاي شمالي كشور حركت مي كند ، هواي استان را تحت تاثير قرار ميدهد  وسبب كاهش دما وبارندگي بيشتر به صورت برف مي باشد .
توده هاي جنوبي : اين توده هوا در ماه هاي گرم سال از عرض هاي جنوبي  كشور و منطقه حركت مي كند .استان را تحت تاثير قرارميدهد و موجب افزايش دما وكاهش يا قطع بارندگي مي شود .
توده هاي غربي:اين توده ها در ماه هاي مرطوب به سال (آبان تا خرداد )از غرب ،جنوب غرب وشمال غرب وارد كشور شده وموجب افزايش نسبي دما وبارندگي در سطح استان مي شود .
به طور كلي آب وهواي استان در نتيجه وجود كوه هاي مرتفع ، رودخانه ها وچشمه سارهاي فراوان وپرآب وپستي وبلندي هاي زياد،متغير است . بدين ترتيب كه هواي دره هاي شمالي كوه الوند ،سرد وهواي دره هاي بخش مركزي ملايم مي باشد .زمستانهاي  اين استان سرد وپربرف وباران وتابستانهاي آن معتدل است .

رودخانه ها
رودخانه هاي استان ، عموماً از برف وباران فصول مرطوب تغذيه مي شوند ودر فصل تابستان كه گياهان نياز به آب دارند به استثناي يكي دو رود مثل گاماسياب وسيمينه رود ، خشك شده يا به حداقل ميزان آبدهي مي رسند .مهمترين  رودهاي استان عبارتند از: سيمينه رود -  قره چاي - وايده لو - وفرجين - دره مرادبيگ -  سيمين - عباس آباد - خاكو -سرابی-خرم ررود- حرم رود ملایر- گاماسیاب- کرزان رود  و …